معرفی کتاب روز دیگر شورا
به تازگی رمان «روز دیگر شورا» نوشته‌ی فریبا وفی به بازار کتاب آمده و انتظار شش ساله‌ی طرفدارانش برای خواندن اثر جدیدی از او به پایان رسیده است. این زن نویسنده با «پرنده من» که اولین رمان او به حساب می‌آید در سال 1381 مشهور شد و توانست با «ترلان» و «رویای تبت» جایگاه خود را بین رمان‌خوان‌های حرفه‌ای تثبیت کند.
سال‌های 86 و 89 کتابهای «رازی در کوچه‌ها» و «ماه کامل می‌شود» را نوشت و در سال 92 «بعد از پایان» را به خوانندگان تقدیم کرد. سکوت او بعد از نوشتن این کتاب طولانی شده بود تا اینکه در سال 98 «روز دیگر شورا» به دست اهالی ادبیات رسید؛ کتابی که به گفته خوانندگان حرفه‌ای، متفاوت‌ترین کتاب او تا امروز است، چه از نظر محتوا، چه از نظر پرداخت، البته همین ویژگی‌ها، نظرات متفاوت و بعضاً متضادی را هم باعث شده است. در اینجا به معرفی کتاب روز دیگر شورا می پردازیم.
سوژه ملتهب، پرداخت آرام
اگر قرار باشد نگاهی کلیشه‌وار به «روز دیگر شورا» داشته باشیم، آن را صرفاً یک تجربه‌ی دیگر درباره موضوع همیشه در مراجعه «خیانت» در روابط به حساب می‌آوریم اما باید بدانیم پرداخت فریبا وفی در عین سادگی و بی‌تکلف بودن، خلاقیت و ابتکار درخوری را پیش روی ما می‌گذارد.
فصل‌های کتاب که بسیار کوتاه هم هستند، یکی در میان بین گذشته و حال در رفت و آمدند و فریبا وفی، این بانوی خوش‌سابقه در ادبیات داستانی، به بیان جزئیاتی می‌پردازد که گویی یک فیلمنامه‌نویس برای کارگردان، اثری را دکوپاژنویسی کرده و روی یک سری ظرایف در نوع روابط زناشویی یا فامیلی، احساسات مختلف افراد و گفتنی‌ها و ناگفتنی‌های یک زندگی واقعی تمرکز می‌کند و نتیجه‌ی این تمرکز نوعی آسیب‌شناسی روانکاوانه است؛ آنقدر که تو برای رفتارهای عجیب شورا، زن اصلی داستان، دلایل موجه پیدا می‌کنی و حتی همپای او حرص می‌خوری و یا خشمگین می‌شوی.
جسارت ارزشمند
کمتر پیش آمده که در سینما و ادبیات معاصر ما، مجالی به احساسات ممنوعه‌ی زنانه داده شود. هرگاه صحبت از خیانت بوده، با تصویر تکراری مردهای ناسپاس و زن‌های پاسوز و فداکار مواجه شده‌ایم ولی فریبا وفی هرچند که قبلا در «رویای تبت» تا حدی به چنین سوژه‌ای پرداخته بود اما در کتاب جدید خود به شکلی مفصل‌تر آن را واکاوی کرده و خطی روی همه‌ی موقعیت‌ها و خرده‌داستان‌های آشنا کشیده و جسورانه، ماجرا را از سوی دیگرش نظر کرده است.
«روز دیگر شورا» داستانی زنی‌ست که مانند بیشتر زنان ادبیات داستانی معاصر در ابتدای جوانی عروس می‌شود و کمی بعد می‌فهمد انتخابی اشتباه داشته، اما کمتر کسی مثل وفی، نوع رویارویی زن با این زندگی غیرایده‌آل را به چالش کشیده است.
شورای این کتاب، زن ماسک‌های مختلف برای موقعیت‌های متفاوت است و انتخاب این صورتک‌ها همان بلوغ و پختگی خاصی است که هر زنی در سالِ چندم ازدواج به آن می‌رسد و حالا وفی آن را برای خوانندگان به گونه‌ای تشریح و موشکافی کرده که حتی خوانندگان فاقد تجربه زندگی مشترک هم به عمق تنهایی قهرمان اثرش پی می‌برند و حتی اگر با او موافق نباشند، درکش می‌کنند.
حرکت روی لبه تیغ
کسی که خواننده همیشگی کتابهای فریبا وفی بوده باشد طبیعتاً با جنس قلم او آشناست اما اگر اولین مواجهه‌ی کسی با این نویسنده با «روز دیگر شورا» رقم بخورد، ممکن است دچار قضاوت زود هنگام شود و در فصل‌های اول کتاب، آن را اثری مشابه رمان‌های عامه‌پسند و فاقد عمق و معنا ارزیابی کند، چرا که با چیزی جز شرح قصه‌ی شروع یک عشق و بعد ماجراهای میان عروس و خانواده‌ی شوهر مواجه نمی‌شود اما واقعیت این است که کتاب، فراتر از یک اثر بازاریست. اتفاقاً همین حرکت کردن روی لبه تیغ است که به عنوان هنر خاص فریبا وفی شناخته می‌شود.
او پیش پا افتاده‌ترین اتفاقات را در خدمت اصل داستان روایت می‌کند و معنا و نشانه‌ای را از آن برداشت می‌کند که در کسب شناخت بیشتر برای مخاطب و نتیجه‌گیری او نقش دارد. زن میانسال کتاب روز دیگر شورا ؛ کاراکتر خاص و منحصربه‌فردی ندارد که در افسانه‌ها به دنبالش باشیم.
او مثل هر زن دیگریست که ممکن است در اطراف خود ببینیم اما در برهه‌ای از زندگی، تصمیمی عجیب و غیرمعمول می‌گیرد که برای خودش هم غریب می‌نماید.
دیگری در حاشیه
ژان، همان دیگری ممنوع زندگی شوراست که به شکل عجیبی از میان زندگی آنها سر در می‌آورد. عدم پرداخت مفصل شخصیت او، احتمالا انتخاب تعمدانه‌ی نویسنده بوده است؛ چرا که این کتاب، داستان یک عشق سوزناک و ممنوعه نیست، بلکه شرح یک انتخاب ناهنجار و تصمیم نامتعارف است که صرفاً به زن، برمی‌گردد.
شورا دخترک ساده و معمولی و بی ادعایی بوده که در یک دیدار اتفاقی با یک عکاس، عشق ناگهانی او را می‌پذیرد و بعد، نه تنها به عنوان همسر و همکار او، بلکه به عنوان عروس زبر و زرنگ و دست و پادار کل فامیل، جایگاه خود را در آن خانه و خانواده تثبیت می‌کند، اما عادت‌ها و خرده‌فرهنگ‌های مردسالارانه ایرانی، حتی در این وضعیت هم دست از سر دل و اعصاب این زن برنمی‌دارد.
رمان، هم اندازه توصیفاتش، دیالوگ دارد که به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی شده باشد و حاصل رها شدن افکار نویسنده نیست. شورا در فصل‌های خانواده خودش از زبان دانای کل، مشغول حدیث نفس است و در فصل‌های ارمنستان (سفری که با ژان دارد) بیشتر گفت و گو دارد و این شاید دلیل مهمی برای همه‌ی اتفاقات باشد، دلیلی که می‌گوید این زن در خانه‌ی خودش همزبان نداشت.
بخشی از کتاب روز دیگر شورا
در ادامه بخشی از رمان را بخوانیم:
به بشقاب‌های چینی میز روبرو نگاه می‌کند و حد و مرزش او را به یاد خودش می‌اندازد. ژان زندگی خودش را دارد، او هم زندگی خودش را. بیشتر از یک سال است که این را مثل وردی زیر لب تکرار می‌کند بلکه با آن خط رسم کند، مرز بکشد بین خودش و بلکه فاصله را نگه دارد. ژان بدون خواندن ورد فاصله را دارد. اگر بخواهد همین الان می‌تواند برگردد پشت خطی که هر روز بین خودش و دیگران می‌کشد اما او ندارد. گاهی فقدان همین جغرافیای عاطفی منصور را عصبانی می‌کند و کاری می‌کند آن همه درباره خط و مرز سخنرانی کند.
سخن آخر
به هر روی، فریبا وفی نویسنده‌ای است که جوایز ادبی مهمی در کارنامه دارد. اولین رمان او جایزه بهترین رمان سال را برده و تاکنون دو بار جایزه هوشنگ گلشیری را از آن خود کرده است. خواندن رمان جدید او فارغ از اینکه در چه سطحی از کیفیت قرار دارد برای اهالی ادبیات، جالب خواهد بود. معرفی کتاب روز دیگر شورا
