حتماً شما هم این جملات را شنیدهاید: تو با پاداش یا تاوان چیزی مواجه شدهای که انتخاب کردهای.
تئوری انتخاب به تو میگوید که هر دو را باید بپذیری، چون مسوول هر دو خودت هستی.
چنین مفهومی را دکتر ویلیام گلسر، روانپزشک پیشرو و شناخته شده بینالمللی به جهان معرفی کرده است. البته این گزاره به آن معنا نیست که تا قبل از این اتفاق که به نسبت جدید هم هست، او فرد معروفی نبوده است.
دکتر گلسر سال 1965 به خاطر ابداع «واقعیت درمانی» در عرصه روانپزشکی معروف شد ولی حالا اسم او با تئوری انتخاب و کاربردهای متنوع آن در قلمرو بهداشت روانی، آموزش و پرورش و مدیریت نیروی انسانی بیشتر گره خورده است.
دکتر گلسر کیست؟
این مرد اندیشمند در سال 1925 در کلیولند اُهایو به دنیا آمد و در همانجا هم بزرگ شد و در جوانی به دانشکده پزشکی دانشگاه کِیس وسترن ریزرو در کلیولند رفت.
معرفی سالهای 1954 تا 1957 دوره مهمی در زندگی او بود، چرا که گلسر دوره روانپزشکی خود را در بیمارستان معلولان جنگی لُس آنجلس غربی و در دانشگاه UCLA گذراند و در این زمان یک ابتکار جدید را به کار بست. او مطابق با آموزههای استادش دکتر هرینگتون از روانپزشکی سنتی فاصله گرفت و تصمیم گرفت به گونهی دیگری با مریضهایش مواجه شود.
گلسر در ابتدا مهندس شیمی خوانده بود، اما از یک جایی به بعد فهمید روانپزشکی علاقه واقعیاش در زندگی است؛ پس کار در رشته شیمی را رها کرد و شروع کرد به خواندن روانپزشکی.
دکتر گلسر در سال 1961 دوره روانپزشکی خود را به پایان رساند و از سال 1957 تا 1986 یک انقلاب در عرصه مربوط به حوزه خودش به وجود آورد؛ او با رویکرد «واقعیتدرمانی» به عنوان روانپزشک در مطب خصوصی و مراکز اصلاح و بازپروری نوجوانان بزهکار، شروع کرد به درمان کسانی که روحی زخمخورده داشتند.
کتابها و فکرها
گلسر تا امروز بیشتر از 20 کتاب به بازار فرستاده که همه آنها جهانی شدهاند. پیشرفتهای مداوم در عرصه کار کلینیکی، سخنرانی و تدریس و نوشتن باعث شده امروز ویلیام گلسر را به عنوان کسی بشناسیم که روان بسیاری از مردم را نجات داده است.
او در سال 1965 کتاب واقعیتدرمانی، و در سال 1969 مدارس بدون شکست را منتشر کرد. البته جالب است بدانید که این کتاب چند سال بعد با ویرایش جدید و با نام «هر دانشآموزی می تواند موفق شود» منتشر شد.
گلسر در سال 1998 کتابی را منتشر کرد که بیشتر از قبل، مفهوم انگیزش و عامل ایجادکننده رفتار را از منظر روانشناسی کنترل درونی گسترش داد: «تئوری انتخاب».
گلسر عنوان کتابهایش را خیلی هوشمندانه انتخاب میکند. او در سال 2003 یک کتاب جالب را به خوانندگانش عرضه کرد: «روانپزشکی میتواند برای سلامتی شما خطرناک باشد!» و در سال 2007 هم با «هشت درس برای زندگی زناشویی شادتر» موفق شد گام مهمی در سلامت روانی جامعه بردارد.
تئوری انتخاب از کجا آمد؟
گلسر میگوید ما انسانها بهطور ژنتیکی موجودات اجتماعی هستیم و برای بقا و زنده ماندن به یکدیگر نیاز داریم و در عین حال همیشه یک مشکل ارتباطی وجود دارد که عامل زیرین مشکلات روانشناختی ماست؛ یعنی یک رابطه خراب یا مخرب، یک رابطه سرشار از نارضایتی یا یک رابطهی مهم به پایان رسیده، گریبان ما را در بقیهی عمر رها نمیکند، تا وقتی که موفق بشویم بر آن فائق بیاییم.
به زبان سادهتر گلسر معتقد است بیشتر مشکلات روانی ما از اینجا ناشی میشود که نتوانستهایم با آدمهای مهم زندگیمان خوب کنار بیاییم.
«چرا بسیاری از انسانها در روابط خود ناخشنود هستند؟»
این سوال، چیزی بود که دکتر گلسر را از سال 1980 روی آن کار کرد و در نهایت، کوششهای او به ارائه تئوری انتخاب: «انسانها چرا و چگونه رفتار میکنند؟» منجر شد. این نظریه میگوید در میان همه موجودات، تنها انسانها هستند که به طور ژنتیکی برای ارضای نیاز به قدرت از درون برانگیخته میشوند.
نام یک ایرانی در کنار نام دکتر ویلیام گلسر
دکتر علی صاحبی که تمام کتابهای دکتر گلسر را ترجمه کرده است، از شاگردان اوست که در سال 2012 نامۀ تقدیری از دکتر گلسر دریافت کرده است.
کتاب های پرفروش دکتر ویلیام گلسر که در ایران توسط انتشارات سایه سخن به چاپ رسیدهاند، به شرح زیرند:
تئوری انتخاب، درآمدی بر روانشناسی امید ترجمه دکتر علی صاحبی
ازدواج بدون شکست (حل معمای ازدواج از طریق تئوری انتخاب) ترجمه دکتر علی صاحبی
هشت درس برای زندگی زناشویی شادتر ترجمه دکتر علی صاحبی
خواندن آثار ویلیام گلسر به کسانی توصیه میشوند که فراتر از کشف ریشه مشکلات خود، به فکر پیدا کردن راه حل و رفع آنها هستند.
وقتی گلسر ریشه رنج را پیدا میکند
چه چیزی باعث میشود انسان رنج بکشد؟
دکتر گلسر پاسخ این سوال را اینطور توضیح میدهد: «تنها ما هستیم که آموختهایم حق با من است و شما اشتباه میکنید و تلاش میکنیم تا نیاز خود به قدرت را از طریق روانشناسی کنترل بیرونی ارضاء کنیم؛ ولی در اساس تلاش میکنیم دیگران را به انجام کاری مجبور کنیم که خود میخواهیم. همین تلاش نامؤثر به رنج و ملالت منجر میشود».
دکتر گلسر تئوری انتخاب را به عنوان یک روانشناسی نوین مبتنی بر کنترل درونی و جایگزینی برای روانشناسی کنترل بیرونی پیشنهاد میکند و تمام زندگی خود را صرف آموزش و گسترش و اصلاح این نظریه کرده است.
وقتی واقعیت درمان میکند
در سال 1967 دکتر گلسر موسسه واقعیتدرمانی را تأسیس کرد. این مؤسسه بعدها با نام «مؤسسه ویلیام گلسر» آموزش تئوری انتخاب و واقعیتدرمانی را به علاقمندان ارائه داده است.
تا به امروز بیش از هشتاد هزار نفر در سراسر دنیا دورۀ پایۀ آموزش تئوری انتخاب، واقعیتدرمانی و مدیریت راهبرانه را در کشورهای مختلف گذراندهاند.
افتخارات دکتر گلسر
در سال 2000 دانشگاه سانفرانسیسکو درجه دکتری افتخاری علوم انسانی را به گلسر اعطاء کرد. او در مارس 2003 از سوی انجمن مشاوره آمریکا به عنوان فردی که سهم قابل توجهی در گسترش و ارتقاء کیفی مشاوره و کار حرفهای خود داشته، مورد تقدیر قرار گرفت.
همچنین در آوریل 2004 انجمن مشاوره آمریکا برای پایهگذاری واقعیتدرمانی، نشان اُسطوره مشاوره را به گلسر اعطاء کرد. سرانجام در سال 2005 انجمن روانشناسی آمریکا عنوان بسیار والای استاد ممتاز در درمانگری را به گلسر نسبت داد که بزرگترین لقب ممکن برای اعطاء به یک فرد به شمار میرود.