داستان کوتاه چه بخوانیم ؟ معرفی چند داستان کوتاه در ادبیات ایران و جهان

تعریف درست داستان کوتاه چیست؟

یک اثر ادبی داستانی باید چند کلمه داشته باشد که عنوان «داستان کوتاه» به آن اطلاق شود؟

واقعیت این است که ژانر داستان کوتاه، خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. مثلاً داستان مینی‌مالیستی داریم که می‌تواند تنها شش کلمه باشد و حتماً خبر دارید که معروف‌ترین آنها منتسب به ارنست همینگوی است:

« کفش‌ نوزاد، برای فروش، هرگز پوشیده نشده! »

همین جمله‌ی شش کلمه‌ای جهانی از معنی را پیش روی ما قرار می‌دهد و از سوی اهالی فن، داستان کوتاه نامیده می‌شود. با این حال، در سراسر جهان، برای داستان کوتاه، تعاریف مختلفی ارائه داده‌اند و جذاب‌ترین آنها شاید این باشد: «متنی داستانی که خواندن آن فقط یک ساعت طول می‌کشد اما ممکن است برای عمری، ذهن تو را درگیر کند».

داستان کوتاه در نهایت، چند کلمه؟

از سوی دیگر، وقتی مسابقات داستان‌نویسی برای نویسنده‌های جوان در ایران برگزار می‌شود، حد نصاب را بین 3 هزار تا نهایتا 6 هزار کلمه تعیین می‌کنند که البته صرفاً با در نظر گرفتن فرآیند داوری این تعداد کلمه انتخاب شده است.

شاید بتوان گفت آثار داستانی از کوچک به بزرگ، اینگونه دسته‌بندی می‌شوند:

داستان مینی‌مال (چند جمله)
داستان کوتاه (بین 10 تا 30 صفحه)
داستان بلند (تا نهایتا 150 صفحه)
رمان (بالاتر از دویست صفحه)

بزرگان داستان کوتاه فارسی

در ادبیات داستانی ایران و جهان، داستان‌های کوتاه معروفی وجود دارند که معرفی همه آنها در یک یادداشت کار ساده‌ای نیست. افرادی مانند بهرام صادقی، سیمین دانشور، صادق هدایت و صادق چوبک ؛ نویسندگان معروف ایرانی در همین دسته قرار دارند.

درباره بیژن اشتری چه می دانید ؟

بسیاری از نویسندگان معروف رمان، تجربه داستان کوتاه هم دارند که پیامدهای بزرگی داشته، مثلاً داریوش مهرجویی فیلم ماندگار «گاو» را از روی داستانی کوتاه به همین نام، در مجموعه داستان «عزادارن بیل» نوشته‌ی غلامحسین ساعدی ساخته است و نمونه‌های این‌چنینی در سینمای ایران کم نیست.

چراغ-مطالعه-نشانک

معرفی چند داستان کوتاه در ادبیات جهان

در ادامه چند داستان را که زیر 150 صفحه نوشته شده‌اند و ارزش ادبی دارند معرفی می‌کنیم:

– دل تاریکی، جوزف کنراد/1899

داستان کوتاهی از نویسنده لهستانی الاصل درباره فردی بنام چارلز مارلو است که وسط رودخانه‌ای در کنگو در آفریقای مرکزی پیاده می‌شود (برای مبارزه با فساد و …) و در یک داستان پیچیده به جستجوی مستر کورتس می‌پردازد.

داستان حول حرص و طمع استعمارگران اروپایی می‌چرخد که با لفظ متمدن بیان می‌شود. خواننده با داستانی متراکم، تغزلی زیبا روبرو می‌شود.

– رؤیاهای قطار، دنیس جانسون/ 2011

داستان زندگی تلخ فردی بنام رابرت گری نر را به تصویر می‌کشد که غرب وحشی را تجربه کرده و وارد قرن 20 می‌شود.خانواده خود را از دست داده و به امید ساختن زندگی جدید شاهد تغییرات شگرف در جامعه آن روز امریکا می‌شود.

– ساعت ستاره، نوشته کلریس لیسپکتور/ 1977

این رمان در سال 1977 و بعد از مرگ نویسنده برزیلی منتشر شد. رمان درباره ماکابه‌آ زنی جوان است که زاغه‌نشین حومه ریو در برزیل بوده و عاشق فیلم و کوکاکولا است. فصل آخر غم‌انگیز و زیبا و دل‌خراش است و ترجمه بنجامین موزر نیز بر زیبایی آن افزوده است.

– شب‌های بی‌خوابی، نوشته الیزابت هاردویک

داستانی غیرخطی و بدون پلات است که تراکم و دقت نثر در آن به‌وضوح دیده می‌شود. بازتاب زندگی یک زن در کنتاکی و نیویورک است که قطاری پر از اضطراب او را با خود می‌برد. این رمان در سال 2001 راهی بازار نشر شد. زن می‌خواهد به عقب برگردد، با دفترچه خاطراتش، نامه‌هایش، آرزوهایش…

– دشت‌ها، نوشته جرالد مورنان/ 1979/ انتشار 1982

این کتاب (سال انتشار 1982) داستانی فلسفی دارد که سومین رمان نویسنده استرالیایی(یکی از بهترین نویسنده‌های حال حاضر استرالیا،متولد 1939) است که به صورت چندلایه، گیج‌کننده، زیبا و جذاب به رشته تحریر درآمده است. داستان درباره فیلم‌ساز جوانی است که سفر به یک کشور خیالی دور در استرالیا را آغاز می‌کند و نویسنده در طول داستان فاکتورهای فیزیکی و متافیزیکی را وارد بدنه این داستان کوتاه کرده تا سنت‌ها و افق‌های فرهنگی را در یک استرالیایی انتزاعی به تصویر بکشد.

– شوهر زیبا، نوشته آن کارسون/ 2002

نویسنده این داستان کوتاه، نوشته خود را قصه مقاله‌وار/Fictional Essay می‌داند نه قصه که به صورت شعروار دنبال هم آمده است که آن کارسون آن را تانگو (29 تانگو/29 ازدواج،چیزی شبیه رقص که باید پایان داشته باشد) می‌نامد.

داستان درباره ازدواج اول محکوم به جدایی است که باغم و اندوه، خیانت، نوستالژی و اشتیاق در هم آمیخته می‌شود .حرف اول و آخر کیتس در داستان این است که زیبایی حقیقت است. فقط نویسنده‌ای که برنده جایزه شعر است می‌تواند چنین اثری خلق کند.

– دل‌شکسته، نوشته ناتانیل وست / 1939

این داستان کوتاه در سال 1939 نوشته‌شده است و دومین رمان کوتاه نویسنده به شمار می‌رود. نوعی کمدی الهی دانته و تراژدی و افسردگی را در این داستان کوتاه در نیویورک می‌توانید بیابید.

دل‌شکسته مردی است مقاله‌نویس در روزنامه‌ای در نیویورک که دوستانش وی را جدی نمی‌گیرد و به تدریج شخصیتش دچار شکستگی عمیقی شده و افسردگی وی پس از خواندن نامه‌های دردناک مردم نیویورک و مشکلاتشان، دوچندان می‌شود. پناه بردن به مذهب، سفر دور کشور و نامزدش بتی و خانم دوئل، چیزهایی است که سعی می‌کند با پناه بردن به آن‌ها از افسردگی و نامه‌های مردم فرار کند.

– گم‌شدن سال «خوآن سالواتیه‌را»، نوشته پدرو مایرال، برگردان به انگلیسی توسط نیک کایستور/ 2013

داستان ساده و هوشمندانه که به صورت جریان رودخانه‌ای از مرز اروگوئه تا آرژانتین را از طریق نقاشی و کنکاش میراث زندگی و هنر توسط خانواده نقاش دنبال می‌شود. در سن 9 سالگی خوآن سالواتیه‌را، از اسب افتاده و لال می‌شود. در سن 20 سالگی نقاشی عجیب‌وغریبی کشیده و جزییات 6 دهه زندگی آینده در دهکده خود که در امتداد آرژانتین و اروگوئه است را نقاشی می‌کند.

بعد از مرگ سالواتیه‌را، پسرانش از بوئنوس آیرس به دهکده برگشته و میراث وی را پیدا می‌کنند و موزه‌داران اروپایی که دنبال نقاشی عجیب‌وغریب آمده‌اند، قصد خریدان را به قیمت گزاف دارند اما متوجه می‌شوند حلقه اصلی، این وسط گم شده است …

– مزاحم نشوید، موریل اسپارک / 1971

شب زمستانی، عمارت مجلل در حومه ژنو و ورود بارون و بارونس و یک قتل و رسوایی پرسود.

صدای جیغ برادر بارون و یک کشیش و راه‌اندازی یک عروسی خنده‌دار ،دو نفر از دوستان وزیر خارجه که در حال ترک اتاق انتظار هستند، ایجاد مستندات برای شهادت نادرست و قتل در طبقه بالا و پرونده‌ای که با توطئه و رسوایی در هم می‌آمیزد.

نوکران و مهمانان اتفاقی، همگان باید منتظر دستور ارباب خانه باشند که گفته است: لطفاً مزاحم نشوید.

– اتان فروم، ادیث وارتون / 1911

استارک فیلد ماساچوست و مردی با آرزوها و خواسته‌هایی که در پایان با حوادث جالب روبرو می‌شود. داستان از حیاط خانه فروم در زمستان شروع می‌شود و راوی از مردی رمزآلود بنام اتان فروم می‌گوید که 24 سال قبل در یک حادثه وحشتناک مجروح شده است که وارتون در جای‌جای داستان با زبانی شعرگونه قصه را بیان کرده است.

راوی فروم را به عنوان راننده یک‌هفته‌ای استخدام می‌کند و با پایان فصل اول، در فصل دوم نویسنده 24 سال به عقب برمی‌گردد و دائم از اول شخص به سوم شخص تغییر پیدا می‌کند.