بی‌‌شک یکی از بزرگترین دغدغه‌های والدین، پرورش خلاقیت در کودکانشان است تا بتوانند ذهنشان را آزاد کنند، ایده‌‌های جدید و منحصربفرد ارائه دهند و در نهایت چنین ایده‌هایی را عملی کنند. اگر شما هم می‌خواهید کودکانی خلاق تربیت کنید، مهم است که ابتدا مؤلفه‌‌های کلیدی این مهارت را بشناسید و روش‌های درستی برای عملی کردن آن بکار گیرید.
در ادامه این مطلب از مجله نشانک همراه ما باشید تا شما را با یکی از موثرترین روش‌های تقویت خلاقیت در کودکان، یعنی خواندن کتاب آشنا کنیم و کتاب‌هایی را معرفی کنیم که بصورت تخصصی برای تقویت چنین مهارت‌هایی نوشته شده است.
تاثیر خواندن کتاب بر خلاقیت کودکان
گفته می‌شود مهارتهای لازم برای خلاقیت از سن 3 سالگی آموزش‌‌پذیر هستند و تا حدود 12 سالگی ادامه پیدا می‌کند. پس از این سن، در صورتی که کودک آموزش‌‌های لازم و تخصصی را دریافت نکند، مهارت‌هایش کمررنگ و حتی ممکن است به مرور زمان نابود شود. در نتیجه بهتر است این مهارت را حتی پیش از رفتن به مدرسه در کودک تقویت کرد. آموزش مهارتهای خلاقانه مانند مهارت ذهنی و روانی را در سن کم آغاز کنید و سپس با تکرار و تمرین، آن را ملکه ذهن کودک کنید. البته این تکرار نباید صرفا حالت طوطی‌وار داشته باشد، بله باید موثر و به گونه‌‌ای باشد که در نهایت باعث ایجاد و حفظ روحیه خلاق در کودک شود.
خواندن کتاب و بازی از موثرترین روش‌ها جهت ایجاد خلاقیت در کودکان است. قوه‌ی تخیل بسیار قدرتمند است و بصورت طبیعی در کودکان بسیار کوچک وجود دارد، اما به مرور زمان و بزرگ شدن، این مهارت کم‌رنگ‌تر می‌شود. اما خواندن کتاب به کودکان کمک می‌کند تا این مهارت را حفظ کنند و حتی آن را از آن چیزی که هست، گسترش دهند.
یکی از پژوهش‌هایی که در دانشگاه مینسوتا انجام شده، نشان می‌دهد که کودکان دو سوم از زمان خود را در حال بازی تخیلی هستند. پس از انجام مطالعات بسیار زیاد درباره اینکه چگونه کودکان پیش دبستانی در دنیای خیالی غرق می‌شوند، به این نتیجه رسیدند که بازی تخیلی به کودکان کمک می‌کند تا خلاقیت خود را توسعه دهند و مهارتهای حل مسئله را در خود تقویت کنند. در نتیجه خواندن داستان‌های خلاق، انجام بازی، تمریناتی که بصورت تخصصی برای ایجاد مهارتهای خاصی طراحی شده‌اند، همگی باعث تقویت خلاقیت و هوش در کودکان می‌شود.
در ادامه برخی از مزایای خواندن کتاب برای کودکان را نام می‌بریم:
- افزایش توجه و تمرکز حواس
- تقویت اعتماد به نفس
- ایجاد آمادگی برای مدرسه
- تقویت مهارت حل مسئله
- تقویت مهارت شناختی
- رشد قوه تخیل و خلاقیت
- بهبود قدرت تصمیم‌‌گیری و استدلال منطقی
- تقویت مهارت گفتاری
- توانایی تشخیص و ارزیابی
- ارتقاء مهارت برقراری ارتباط بین اشیاء و پدیده‌‌ها
معرفی ده کتاب جهت پرورش خلاقیت کودکان
در ادامه لیستی از ده کتاب که می‌توانند باعث افزایش خلاقیت در کودکان شوند را برای شما تهیه کردیم:
کتاب خط خطی هر جور که بخواهی
کتاب “خط خطی؛ هرجور که بخواهی”، یک کتابِ نقاشیِ بسیار خاص است. چیزی که این کتاب را از سایر کتابهای نقاشی عادی متمایز می‌کند، روش بکار رفته در آن جهت آموزش نقاشی است. در این کتاب کودک مانند سایر کتاب‌ها از شکل یا نقاشی‌های دیگر تقلید نمی‌کند، بلکه خودش باید این اشکال را خلق کند.
این کتاب فرصتی را ایجاد می‌کند تا کودک مستقل باشد و هر چیزی که در ذهن‌اش است را بکشد، حتی اگر یک شکل خطی خطیِ زشت باشد. مهم این است که او از همان ابتدا یاد می‌گیرد خلاق باشد و برای کشیدن نقاشی به قوه‌ی تخیل خود تکیه کند.
کتاب جنگل برای همه
این کتاب داستان تصاویری درباره محیط زیست تعریف می‌کند؛ جنگلی که در آن حیوانات با آرامش در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند، تا زمانی که یک انسان وارد جنگل می‌شود! این کتاب برای گروه‌های سنی کودک و نوجوان (7 تا 12 سال) مناسب است.
در این کتاب همچنین طراحی و اریگامی خلاقانه و جزئیات فوق‌العاده زیبایی وجود دارد که نه تنها درباره محیط زیست به کودکان آموزش می‌دهد، بلکه با دیدن هنرهایِ جذابِ به کار رفته در این کتاب، بصورت غیرمستقیم باعث تقویت خلاقیت می‌شود و آنها را با کاردستی و اریگامی آشنا می‌کند.
مجموعه کتابهای پروش خلاقیت کودک کارا
مجموعه کتابهای “پروش خلاقیت کودک کارا” شامل 60 جلد کتاب می‌شود که مجموعا به 20 موضوع متفاوت می‌پردازد و هر کدام از این موضوعات در سه سطح (ساده، متوسط و سخت) نوشته شده‌اند. همانطوری که از عنوان این مجموعه پیداست، هدف اصلی آن تقویت خلاقیت و مهارتهای مختلف مانند مهارت استدلال، برقراری ارتباط، قوه تخیل و تمرکز است. این کتاب‌ها را والدین و مربیان مهدکودک می‌توانند استفاده کنند تا مهارتهای گوناگون و مهم را در کودکان پرورش دهند.
موضوعاتی که این مجموعه به آنها می‌پردازد عبارتند از:
- جلد 1 تا 3: کتاب مصور و داستان‌‌گویی
- جلد 4 تا 6: تکمیل نقاشی
- جلد 7 تا 9: پیدا کردن اشتباهات
- جلد 10 تا 12: تصاویر بدون جفت
- جلد 13 تا 15: تصویر با سایه درست
- جلد 16 تا 18: کشف اختلافات
- جلد 19 تا 21: تصاویر مشابه
- جلد 22 تا 24: تصاویر پنهان
- جلد 25 تا 27: اتصال بخشهای تصاویر به هم
- جلد 28 تا 30: پیدا کردن دوقلوها
- جلد 31 تا 33: یکی را از پازل دور بنداز
- جلد 34 تا 36: سودوکوی تصویری
- جلد 37 تا 39: تمرین تقارن
- جلد 40 تا 42: تانگرام
- جلد 43 تا 45: تصویر بعدی چیست؟
- جلد 46 تا 48: نقاشی نقطه به نقطه
- جلد 49 تا 51: ماز تصویری
- جلد 52 تا 54: رنگآمیزی خلاقانه
- جلد 55 تا 57: پازل تصاویر منطقی
- جلد 58 تا 60: ریاضیات مفهومی
مجموعه کاردستی‌های ساده و زیبا بسازیم
این مجموعه به کودکان یاد می‌دهد چگونه خلاق باشند و با استفاده از وسایل و ابزارهایی که در اطرافشان وجود دارد، کاردستی‌های زیبا درست کنیم. روش ساخت این کاردستی‌ها نه تنها ساده است و کودکان براحتی از پس آن برمی‌آیند، بلکه بسیار کابردی هم هستند. برای مثال با استفاده از این کتاب، آنها می‌توانند بالشت عروسکی، حیوانات جورابی، قاب عکس و آهنگ بسازند و گل و گیاه پرورش دهند. این کتاب 7 جلدی برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی مناسب است.
مجموعه پیشی پیشی رنگ رنگ
در این مجموعه، کودکان بهمراه یک پیشی بامزه رنگ آمیزی، نقاشی و کاردستی درست می‌کنند و از این طریق مهارتهای دست‌ورزی و البته خلاقیت خود را تقویت می‌کنند. در این کتاب، کودکان می‌توانند با مدادرنگی و آبرنگ کار کنند، با قیچی برش بزنند و برچسب بچسبانند. علاوه بر این تمرینات، کتاب اشعار و تصاویر بسیار جذابی دارد که برای کودکان (به خصوص کودکان 2 تا 6 سال) بسیار جذاب است.
این مجموعه شامل چهار کتاب می‌شود که هر کدام بر یک مهارت خاصی تمرکز دارد: قیچی، مدادرنگی، آبرنگ و برچسب.
مجموعه کتابهای حواستو جمع کن
کتاب حواستو جمع کن نخستین بار در سال 1371 منتشر شد و امروزه همچنان در آموزش کودکان بسیار معروف و پیشرو است. این کتاب مجموعه‌ای بیست و چهار جلدی است که انواع مختلفی از تمرینات را در خود جای داده و از مهارتهای شناختی گرفته تا آموزش الفبا، علوم و ریاضی را شامل می‌شود.
با توجه به افزایش اختلال یادگیری و همچنین فشارهایی که کودکان در کلاس اول احساس می‌کنند، این کتاب با این هدف تالیف شده تا آنها را با محیط مدرسه آشنا کند و با آموزش مهارتهای اصلی، مسیر آنها را به مدرسه کمی هموارتر کند.
تنوع این مجموعه بسیار بالاست که در ادامه لیستی از تمام کتاب‌ها را می‌توانید مشاهده کنید:
- جلد 1: آشنایی با مفاهیم ابتدایی ریاضی
- جلد 2: آشنایی با مفاهیم ابتدایی علوم
- جلد 3: آشنایی با مفهوم تقاوت و تشابه
- جلد 4: آموزش مفهوم تضاد و و ارتباط بین اشیا مختلف
- جلد 5: آشنایی با حیوانات و طبقه‌بندی آنها
- جلد 6: شناخت اعداد 1 تا 5
- جلد 7: شناخت اعداد 5 تا 9
- جلد 8: آموزش ریاضی و شمارش اعداد 1 تا 9
- جلد 9: آشنایی با گیاهان مختلف
- جلد 10: آموزش مفاهیم علوم و وسایل مختلف
- جلد 11: ارتباط با محیط و وسایل اطراف
- جلد 12: آموزش نگارش و هماهنگی مهارت حرکتی و دیداری
- جلد 13: هدف تقویت مهارت حرکتی، دست‌ورزی و شکل‌شناسی
- جلد 15 و 16: شناخت اصوات و صامت‌ها، حروف الفبا و برقراری ارتباط بین صدا و شکل نگارش حروف
- جلد 17: تقویت تمرکز و دقت، قدرت تجسم اشکال و مهارت دیداری، تشخیص فاصله‌ها، توجه به جزئیات و الگوبرداری
- جلد 18: تقویت حافظه تصویری و تطابق
- جلد 10: آشنایی با اعداد و ترتیب آنها
- جلد 20: اشنایی با انواع مختلف مشاغل، محیط کاری و وسایل آنها
- جلد 21: آشنایی با فصول، میوه‌ها، آب و هوا، لباس و مراسم مختلف
- جلد 22: تقویت حافظه دیداری
- جلد 23: تقویت خلاقیت و ابتکار از طریق داستان
- جلد 24: تقویت مهارت استدلال
شما می‌تواند این کتاب‌ها را بصورت تکی یا مجموعه‌ای از آن را خریداری کنید؛ جلد 1 تا 12 این کتاب‌ها در قالب مجموعه “حواستو جمع کن 1” و جلدهای 13 تا 24 را در قالب مجموعه “حواستو جمع کن 2” منتشر شده است.
مجموعه کتابهای رنگآمیزی با برچسب‌های موزائیکی
کتابهای رنگ آمیزی با برچسب‌های موزائیکی، مجموعه‌ای چهار جلدی است که با هدف تقویت تمرکز، دقت، ابتکار و خلاقیت در کودکان تالیف شده است. کار کردن با قیچی، چسباندن برچسب‌های رنگی و رنگآمیزی بخشی از تمرینات این کتاب هستند که می‌تواند در عین آموزش به کودکان، برایشان بسیار جالب و سرگرم‌کننده هم باشد. با خرید این کتاب 619 برچسب زیبا و متنوع هم همراه آن ارسال می‌شود.
این مجموعه برای کودکان گروه سنی الف (3 تا 7 سال) مناسب است و با تمرینات عملی، تمرکز و یادگیری آنها را افزایش می‌دهد. علاوه بر والدین، مربیان مهدکودک نیز می‌توانند از این مجموعه استفاده کنند. کتابهای این مجموعه با توجه به درجه سختی تمریناتش شماره‌گذاری شده است:
جلد ۱: سطح ساده
جلد ۲: سطح متوسط
جلد ۳: سطح دشوار
جلد ۴: سطح خیلی دشوار
مجموعه کتابهای کودک توانا
مجموعه کتاب کودک توانا با هدف آموزش مهارتهای مختلف و کاربردی برای گروه سنی الف (3 تا 5 سال) نوشته شده است. این کتاب‌ها به کودکان در گسترش دایره لغات، تقویت حواس پنج‌گانه، هوش و خلاقیت آنها کمک می‌کند و برای استفاده در محیط مهدکودک هم مناسب است.
این مجموعه 12 جلدی شامل کتابهای زیر می‌شود:
- دقت کن، پیدا کن
- تفاوت‌ها و شباهت‌ها
- جور یا ناجور
- شناخت حیوانات
- شناخت خوراکی‌ها
- خوب دیدن
- تفکر خلاق
- شناخت اشکال
- کامل و ناکامل
- درک شمارش
- سبک، سنگین
- درک متوسط
کتاب بازی‌های شناختی پیش نیاز ورود به مدرسه
مغز کودکان به سرعت در حال رشد و تغییر است و تحقیقات نشان می‌دهد که بازی و مطالعه کتابهای مناسب باعث تقویت بسیاری از مهارت‌ها و بخشهای مغز کودکان می‌شود. بسیاری بر این باورند که اخلالات یادگیری در کودکان ناشی از بخش شناختی و رواشناختی مغز و اعصاب است و بسیار مهم است در همان کودکی از این گونه اختلالات جلوگیری شود.
کتاب “بازی‌های شناختی پیش نیاز ورود به مدرسه” با استفاده از بازی‌های سرگرم‌کننده و جذاب تلاش می‌کند تا مهارت شناختی در کودکان را افزایش دهد و آنها را برای مدرسه آماده کند. کودکان از طریق درگیر شدن با تمرینات و دست گرفتن قلم و کتاب، تمرکزشان بیشتر می‌شود و بهتر یاد می‌گیرند. تمرینات موجود در این کتاب، تمام مهارت‌ها از جمله مهارتهای خواندن، نوشتن، حل مسئله و خلاقیت را تقویت می‌کند.
مجموعه کتابهای کار کودک
این مجموعه شامل کتابهای سرگرم‌کننده و جالبی است که سعی دارد با نقاشی کشیدن، رنگ آمیزی و چسباندن برچسب، کودکان را با شغل‌های مختلف آشنا کند. مجموعه “کتاب کار کودک” شامل کتاب‌هایی مانند “یک روز با آقای آتش نشان”، “یک روز با آقای پلیس” و “یک روز با خانم دکتر” می‌شود.
این مجموعه بسیار شبیه به مجموعه کتابهای “شغل آینده من” است. در هر دو این کتاب‌ها ، کودکان درباره شغل‌های مختلف یاد می‌گیرند و به آنها کمک می‌کنند تا علاقه‌شان را کشف کنند. البته یکی از مزایای “مجموعه کار کودک” بخش تعاملی کتاب است که کودک می‌تواند نقاشی بکشد و رنگ آمیزی کند که همین امر این مجموعه را برای کودکان جذاب‌تر می‌کند. کودکان با این فعالیت‌ها به تکمیل شدن کتاب و داستان کمک می‌کنند و با انجام فعالیت بدنی بیشتر در داستان غرق می‌شوند و بهتر یاد می‌گیرند.
سخن آخر
خواندن کتاب برای کودکان مزایای بسیار زیادی دارد که مهم‌ترین آنها پرورش مهارت‌هایی مانند خلاقیت است. کتاب مانند یک تمرین برای کودک شماست تا نواحی مختلف مغزش را فعال کند و در دراز مدت آن را حفظ کند. اما انتخاب کتاب مناسب، کار بسیار دشوار و وقت‌گیری است.
به همین جهت سعی داشتیم تا در این مقاله شما را با 20 کتاب آشنا کنیم که می‌توانند مهارت خلاقیت در کودکان‌تان را تقویت کنند.
